İTALYA TARİHİ HAKKINDA YENİ BİR KEŞİF: ETRÜSK TAŞI
Keşfedilen bir Etrüsk taşı İtalya’nın ilk medeniyetinin gizemini açıklayabilecek mi?
REUTERS haber ajansı 20 Nisan 2016’da Floransa’da bir Etrüsk dikilitaşı yanındaki restorasyon merkezinde bulunan bir obje üzeri yazıyı büyüteçle incelendiğinde bir metin keşfedildi.
Floransa’daki bu çok nadir bulunan taş toprak altından ortaya çıkarılınca arkeologlar İtalya’nın ilk ve olağanüstü gizemli medeniyetinin sırını çözmeye yardım edebilir diye düşündüklerini söylediler.
Etrüskler 2.500 yıl önce orta İtalya’da ortaya çıkmışlar, fakat kültürleri ve dilleri Roma İmparatorluğu içinde eriyip gitmişti. Arkalarında bol miktarda mezar, kap-kacaklar ve heykeller bıraktılar. Ancak bıraktıkları çok az sayıdaki yazılı belge çözülemedi ve günlük hayatları hakkında çok seyrek veriler kaldı.
Etrüskler genelde uzun metinleri, kolayca yok olan kumaş veya balmumu üzerine yazarlardı. Dolayısıyla Floransa’nın Toskani Mugellu vadisinde toprak altında bulunan bir mabet altındaki 200 kg. ağırlığındaki kum taşı levha üzerindeki, yüz karakterden oluşan yazıt arkeologları heyecanlandırdı.
Bulunan taş çok dikkatlice temizlendi. Bu buluntunun değerini anlamak için başta uzmanların bu yazıttaki metini çözmeleri gerekmekte.
Bu taşı bulan arkeolog ekibinin şefi Profesör Georgory Warden ve arkadaşları, 20 yıldan beri bu konuda kazılar ve araştırmalar yapıyor. Warden, “Böyle bir keşif Etrüskologların hayali idi” diyor. Prof. Warden “bulduğumuz bu metin bence kutsal bir içerik ihtiva ediyor ve böylece biz Etrüsklerin inanç dünyasını da anlamış olacağız” diye sözlerine ekledi.
Buluntu bir mezarlıkta değil de bir ibadethanede ele geçtiğinden, Etrüskler hakkında yeni perspektifler ortaya çıkarabilir. Zaten arkeologlar Etrüsk hayatı ile ilgili bilgileri bu gibi yerlerden buluyorlar.
Yazıt yatay şekilde bulunmuşsa da, zamanında dik olarak konulmuş olması gerekmektedir. Ancak böylece herkese hitap etmiş olmalıdır.
Yazıtı temizleme esnasında Tina ve Uni adları deşifre edilmiştir. Bunlar Yunan’daki Zeus ile Hera veya Roma’daki Jupite ve Juno olmalıdır. Warden “bu varsayımlar ispatlanırsa çok heyecanlı olacaktır” demektedir.
Çevirenin Notu:
Böylece Türkiye’nin Etrüskler hakkındaki teorileri çökmüş olacaktır.
Türkiye Cumhuriyeti Roma Büyükelçiliği’nde elçi-müsteşar göreviyle bulunduğu yıllarda Etrüskler konusunda araştırma yapan Doç. Dr. Adile Ayda, Fransızca ve Türkçe olarak yazdığı eserlerde Etrüsklerin proto-Türk olduğu görüşünü işlemişti. Ayda bu konuda çok ısrarcı olmuştur. Bu konuda yazdığı eserler aşağıdaki gibidir:
Les Étrusques Étaient-ils des Turcs? Paris: 1971. (Fransızca)
Etrüskler Türk mü idiler? Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1974.
Les Étrusques Étaient des Turcs. Preuves. Ankara: 1985.(Fransızca)
Etrüskler (Tursakalar) Türk idiler. İlmî Deliller. Ankara: 1992.
Haberin orijinali: “Etruscan stone could help unravel enigma of one of Italy’s first civilizations”
