The Global Slavery Index 2016’nın (Küresel Kölelik Endeksi 2016) verilerine göre, köle işçilerin % 58’i Hindistan, Çin, Pakistan, Bangladeş ve Özbekistan’da bulunuyor.
7.426.991.333 olan dünya nüfusunda bu ülkelerin toplam nüfusu neredeyse % 50’lik bir orana sahipler. Çin 1 miyar 410 milyon nüfusa sahipken Hindistan 1 milyar 297 milyonluk nüfusu barındırıyor. Bu oranda oralarda kölelik daha çok olmalı bu normaldir diye de düşünülebilir. Ancak nüfusu ancak milyona yaklaşmakta olan Özbekistan’ın bu kategoriye girmesi devletin beceriksizliği ile açıklanmalıdır.
Köleliğe karşı en fazla mücadele eden ülkeler olarak Hollanda, ABD, İngiltere, İsveç, Avustralya, Portekiz, Hırvatistan, İspanya, Belçika ve Norveç’i görmekteyiz. Biri hariç (Hırvatistan) hepsi birer kolonyal güç olduklarından kölelikle doğrudan alakaları vardır. Yani günahlarını temizlemek istiyorlar anlaşılan.
Terminoloji
Kölelik terimi konusunda çeşitli ülkelerin çeşitli açıklamalar veya farklı terminolojiler bulunuyor. Türk Dil Kurumu Online Sözlüğündeki açıklama şöyle: (Köle) 1) Savaşta tutsak alınan, yabancı ülkelerden zorla kaçırılıp özgürlükten yoksun bırakılan veya başkasından satın alınan kimse, kul, esir. 2) Birinin emri altında bulunan, özgür olmayan kimse.
Dünyada ise modern köleliği açıklayan tabirlerin bir kaçı şöyle: Human trafficking (insan kaçakçılığı veya ticareti), forced labour (zorla çalıştırma, angarya) debt bondage (borcun işçilikle ödenmesi), forced or servile marriage (zorla veya köle evliliği) ve sale and explotation of childeren (çocukların satılması veya istismarı). Bunlara ek olarak kadın ticareti de bu kategoriye giriyor.
İnsan istismarı
Her ne kadar terimler farklıysa da modern kölelik insanın istismarıdır.
Bu duruma düşen insan durumuna itiraz edemez. Çünkü şiddetle, baskıyla, güç kullanmakla tehdit edilmekte veya aldatılmaktadır. Yurt dışındaysa elinden pasaportu alınarak kaçması engellenmektedir. Bilhassa hayat kadını olarak çalıştırılanlara bu uygulanmaktadır. Hatta geçici olarak evlerde hizmetçilik yapanların pasaportları ya ev sahibi veya aracı kurum tarafından alınmaktadır. Ayrıca kullanılan baskı metotlarından biri de köle edilen kişinin aile mensuplarına zarar verme tehdidi şeklindedir.
Modern Kölelik
Modern kölelik hemen her ülkedeki mevcut gizli bir suç şeklidir. 2015-2016 yıllarında modern köleliğe endüstrileşmiş bir hayli ülke fabrikalarında, Tayland balıkçılığında, Özbekistan ve Türkmenistan pamuk toplayıcılığında ve Katar inşaat sektöründe rastladık.
Değişik ülkelerde yabancı diplomatlar ev hizmetlerinde, IŞİD’in kontrolü altında olduğu bölgelerde, Nepal gibi afete uğramış bölgelerde veya Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi doğal afete uğramış ülkelerde modern köleler kullanılmaktadırlar.
2016’da en çok modern köleye sahip ülke Kuzey Kore
Tahminlere göre, her 20 Kuzey Kore vatandaşının biri modern köle durumundadır. Hükümet birçok vatandaşını uydurma suçlamalarla çalışma kamplarında çalıştırmaktadır. Bunun dışına 100 bin kadar Kuzey Koreli, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu’na çalışmak için yollanmıştır. Bu kişiler buralarda da sıkı kontrol altında bulunan bölgelerde, en ağır işlerde kullanılmaktadırlar.
Peki, Türkiye’de durum nasıl?
Habere göre 31 Mayıs 2016’da Kahramanmaraş’ta Suriye uyruklu çocukları 5 lira ücret karşılığında günde 12 saat atık kâğıt toplatarak çalıştırdığı iddia edilen ‘köle’ çetesine polis ve zabıtalar tarafından eş zamanlı operasyon düzenlendi. Çalıştırıldıkları saptanan 282 çocuk ailesine teslim edilirken, yatakhane olarak da kullanılan 4 ruhsatsız depo mühürlendi, 85 el arabasına ise el konuldu.
Ülkemizdeki 3 milyon civarındaki mülteci de ucuz iş gücü olarak, bilhassa tekstil endüstrisinde istihdam ediliyor. Yukardaki örnekten anlaşılacağı üzere durumları pek farklı mıdır acaba? Bunları da bu kategoride değerlendirebilir miyiz?
İtirazlar ‘onlar kendi arzuları ile çalışıyorlar’ şeklinde olabilir. Dolaysıyla belki şu anda güvenlik nedeniyle ülkelerini terk eden mültecileri modern köleler diye adlandırmadan önce bu konuyu tartışmaya açmamız doğru olacaktır.
Sonuç
Kölelikle mücadele aslında insanlık görevidir. Ancak gerçek anlamda vatandaşın haklarına saygılı, insanın bir değerinin olduğu gelişmiş demokrasilere sahip ülkelerin dışında bir veya diğer şekilde modern kölelik mevcuttur. Bunda en önemli faktör kapitalistlerin ucuz üretim ve bol kazanç hırsı yatmaktadır. Birçok ülke yönetimi bu gibi gayr-ı insani köleliğe göz yumaktadır. Kısacası kölelik geçmişte kalmadı, ne yazık ki bugün de çeşit çeşit örneklerini görmekteyiz.
