Rusya’da Türkler, Müslümanlar ve diğer azınlıklar için kara günler başlıyor
Putin’in kendi hükumetini devirdiği darbeden sonra anayasada değişiklikler yapmak için bir komisyon kurdurdu. 23 Ocak’ta Devlet Duması Anayasa değişikliği çalışmalarını başlatmayı anında onayladı. Yeni anayasa ile Rusya Federasyonun sisteminde hayli değişiklikler olacağa benziyor.
Putin ülkeyi federasyon olmaktan çıkarıp, üniter sisteme geçirmek istiyor. Zaten görece demokrasi ile idare edilen bir ülkede sistem değişikliğinin yapılmasının kime zararı var? Yabancı muhatapları yine karşılarında Vladimir Putin’i bulmayacaklar mı?
Aslında kazın ayağı hiç de öyle değil. Bilhassa Rusya Federasyonundaki değişik Türki halklar, Müslüman halklar ve diğer azınlıklar birçok haklarını kaybedecek.
Tanınmış hukuk doktoru Yelena Lukyanova Novaya Gazeta’ya verdiği mülakatta bahsettiği gibi, federasyona baskı 2000 yılının başlarında Putin’in cumhuriyet ve idari bölgeleri yedi üst makama bağlaması ile başlamıştı. Buna göre bu federasyonun transformasyonu olmuştu, demişti. Bu ve benzer değişikliklerle (özerk) cumhuriyet gibi bağımlı birimlerin yönetim güçleri azalmış oldu. Merkeze bağımlıkları arttı.
Tanınmış siyasi yorumcu Dimitriy Oreşkin ise “federasyon statüsü belki muhafaza edilecek, ancak onun verdiği hakları kullanmak mümkün olmayacaktır” diyor. Devamla, “ben Rusya’daki ana muhalefet figürü Hodorvski’nin ilk tezi, yani Putin yerel yönetimleri yok ediyor fikrine katılıyorum. Anayasa mahkemesi son beş yılda yerel yönetimlerin hiçbir talebini desteklemedi. Putin yönetimi vertikal (dikey / merkeziyetçi) şekilde çalıştı, yani yerel idarelerin yöneticilerini belirledi. Dolayısıyla bu yöneticilerin herhangi bir protesto yapmaları beklenemez” diye bildirmişti.
Başka bir siyaset yorumcusu Andrey Patılitsin, “Devlet Başkanı Vladimir Putin’in sözlerine ve kamunun görüşüne göre yerel yönetimlerin hakları daha fazla kısılacak. Anayasa değişikliği de bunu anlatıyor. Anlaşılan merkez dikey hakimiyetini daha da sertleştirecek. Bu değişikliklerin uluslararası hukuk normlarına ne kadar uyup uymadığını gelecekte göreceğiz” diye bilirdi.
Anayasa çalışma gurubu 27 Ocak’taki oturumundan sonra anayasanın ilk maddesini değiştirmek gerektiğin bildirdi. Buna göre Rusya Federasyonu Anayasasında “Federasyon çok uluslu halklardan oluşuyor” ifadesi “çok uluslu Rus halkı” tabiri ile değiştirme teklifi yapıldı.
Kuvvetle muhtemeldir ki bu teklif Putin’in talimatı ile yapıldı. Putin Rus nüfusunun azalmasından, çok zamandan beri endişeleniyordu. Bunun için doğum oranını artırmak için maddi tedbirler almıştı.
2 milyon 700 bin km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük ülkesi olan Rusya Federasyonu’nun nüfusu ancak 145 milyon ve bunun %20’si Rus olmayan halklardan oluşuyor. Çare olarak gayrı Rusları da Ruslaştırmak yolu seçildi. Bu konuda hayli başarılı da oldular. Mesela geçen sene cumhuriyetlerde anadilde eğitim mecburiyeti sonlandırıldı. Netice olarak bu madde yeni anayasada yerini alacaktır. Bu şekliyle herkes Rus addedilecektir. Yabancılar zaten Rusya’da ancak Ruslar yaşıyor zannederler.
Putin’in Rusya Federasyonu’nu “Ruslaştırma” çabasının ardında tarihi gerçekler yatıyor. Çarlık Rusya’sı komşu ülke ve halklar aleyhine genişlemişti. 70 yıllık Komünizm rejiminden sonra Ruslar ilk defa 1991 yılının sonunda toprak kaybettiler. 14 cumhuriyet (Baltık bölgesinde 3, Avrupa bölümünde 2, Kafkasya’da 3 ve Orta Asya’da 5) Sovyetler Birliğinden ayrıldı. Elde kalan sömürgelerde ise halkın %20’si Rus değil.
Doğal gaz, petrol, değerli taşlar, stratejik madenlerin çoğu ise işgal edilmiş bölgelerde bulunuyor. Putin şimdi o bölgeler de bir gün elimden çıkar mı diye düşünüyor, şüphesiz. Rusların yaşlanmasını durdurmak da mümkün değil. Düzeni ayakta tutmak için şimdiden milyonlarca yabancı işçi kullanır duruma geldiler. 20-30 yıl sonra orduda Müslüman kökenli askerlerin oranı %50’lere yaklaşacak endişesi var. Anayasa değişikliği bu sorunlara çözüm getirecek mi? Şüpheli.
Başta Birleşmiş Milletler olmak üzere, birçok uluslararası sözleşmede her ülkede azınlıkların hak ve hukuklarını koruması talep edilmektedir. Ancak Rusya Federasyonundaki son gelişmeler azınlıkların siyasi, kültürel ve ekonomik haklarının daha da fazla kısılacağına işaret ediyor. Yabancılar bunun farkında değil. Peki biz?
Kapak görseli: Kazan – Kul Şerif Camii / Tataristan – Rusya
