Türkiye dün (24 Kasım 2015) maalesef nahoş bir olay yüzünden dünyanın gündeminde idi. Bir Rus savaş uçağını belki de tarihimizde ilk defa düşürdük.
Rusya ile geçmişte çok savaştık. On bir büyük savaşın dokuzunu kaybettik. Sonuçta bir hayli kayıplara uğradık.
Neredeyse yüz yıl (tam 98 yıl) aramızda hiçbir silahlı çatışma olmadı. Stalin’in bizden Boğazlar ile Kars ve Ardahan’ı talep etmesinin dışında ciddi bir sürtüşme de çıkmadı. Onlar Demirperde’nin arkasında, biz NATO’nun korumasında, oldukça sakin yıllar geçirdik. Hele son 25 yıl ciddi dostlara dönüştük. Ziyaret, ticaret derken aramızda evlilikler de oldu. Yüz binlerce Rus-Türk evliliği ve onlardan doğan çocuklar var. Rusyalıları Türkiye vatandaşı olarak kabul ettik. Bizden ne kadar kişi Rusya vatandaşı oldu bilemiyorum. Kısacası tarihin hiçbir döneminde bu kadar yakın olmamıştık.
Peki, ne oldu?
Bu kadar büyük bir gerginlik çıkarmak kimin işine yarayacak? Orta Doğu patlamaya hazır bir kazan, her ülke kendi çıkarına göre altına daha fazla kor atıyor. Peki, biz Rusya ile savaşı göze alacak kadar Orta Doğudan nasıl bir çıkar bekliyoruz? Hatırlar mısınız, merhum Özal “bir koyup üç alalım” diye Orta Doğuya müdahaleyi teklif etmişti. Her neyse ki o zamanlar aklıselim galebe çalmıştı.
Bugün (25 Kasım 2015) bizim gazetelerin manşetlerinin çoğunda bir Osmanlı sevici sezmek mümkündür. Ruslar üzerinden galebeyi ne kadar özlemişiz!
Manşetlerin birkaçı şöyleydi: “Çok şımardılar gereği yapıldı”, “Sınırı aştılar vurduk”, “Tam 10 kez uyardık günah bizden gitti”. En sağduyulu manşet ise “Savaş batağına düşmeyelim” idi. Evet halkı, bilhassa genç erkek nüfusu askere alınacağız korkusu sardı. Borsa ile döviz piyasası ise tepkisini verdi.
Rus savaş uçağının Türk jetleri tarafından düşürülmesine Rusya’nın tepkisi güçlü oldu. Başkası da beklenemezdi. Gürcistan’a girip ülkenin iki bölgesini koparan, Kırım’ı işgal eden, Doğu Ukrayna’yı kendi etki alanında tutan, Suriye’ye Esad’ı desteklemek için savaş uçaklarını yollayan güçlü bir liderin tepkisiz kalması beklenemezdi.
Henüz Ankara’da G-20’ler toplantısında iken Putin, “Bazı üyeler IŞİD’e (DAEŞ) destek veriyorlar” diye, bizi işaret etmişti. Zaten son zamanlarda gerek Kırım, gerek Suriye konusunda diplomatik gerginlik vardı.
Dün ise Putin “Bizi sırtımızdan bıçakladılar” diyerek tekrar Türkiye’yi işaret etti. Hemen bütün Rus basını “Putin, uçağın düşürülmesini terörün yardakçılarının arkadan bıçaklaması olarak değerlendirdi” şeklinde manşetler attılar.
Stratejik Komünikasyonlar Merkezi Başkan Yardımcısı, (Prime ajansı) Dmitri Abzalov’un şu yorumu dikkat çekici oldu:
Rusya uçağının düşürülmesinin önceden planlandığını düşünüyorum. Birincisi, Ankara, İslamcıların yenilgiye uğraması halinde kaçınılmaz olan, Suriye Kürtlerinin güçlenmesinden korkuyor. Çünkü bu durum “büyük Kürdistan” fikrini daha gerçekçi kılacak. İkincisi, Tayyip Erdoğan, askeri söylem ile siyasi konumunu güçlendirmeye çalışıyor ve kısmen de bunu başardı. Son olarak da, Suriye-Türkiye sınırından yapılan kaçakçılık trafiği Türkiye’ye ciddi gelir getiriyor.
Yılların Pravda gazetesi ise pek çirkin bir başlıkla çıktı. “NATO’nun eteklerine saklanan b.k suratlı ödlekler…”
Son olarak da Sputnik’te yer alan habere göre, Rusya lideri Putin bugün yaptığı açıklamada şunları söyledi: Sorun sadece dün yaşadığımız trajediyle ilgili değil, çok daha derin. Sadece biz değil tüm dünya görüyor ki, mevcut Türkiye yönetimi uzun yıllardır ülkesini kasten ‘İslamlaştırmaya’ yönelik iç politika izliyor.
26 yıldır Moskova’da yaşayan Hasan Aksay “Ruslar, bazı konularda anlaşamasalar da epeydir birçok alanda yakın partner, iyi komşu, hatta dost olarak gördükleri Türklerin kendilerine karşı silah kullanmasıyla sarsıldılar” diye yazıyor.
Cidden de Rusya ile ilişkilerimizin bozulmasından biz zarar göreceğiz, orası kesin.
Henüz doğalgazı kesip bizi donduracaklarını zannetmiyorum. Ama Rus halkında Türkiye’ye tepki birden parladı. Ben oradaki vatandaşlarımıza, Türklere yakın olan soydaşlarımıza saldırılar ihtimalinden endişeleniyorum.
Rus muhalefeti bile Türkiye’ye tepkide Rus radikalleri ile birleştiler. Moskova Büyükelçiliğine yumurtalar ve taşlar atıldı.
Uçağın düşürüldüğü beli olur olmaz Dışişleri Bakanı Lavrov Türkiye’ye yapacağı ziyareti iptal ettiğini bildirdi. Rusya Federasyonun iki meclisi, Devlet Duma’sı ve Federal Meclis, Türkiye’ye uçak seferlerinin iptal edilmesini talep etti.
Rus Interfax ajansında yer alan haberlere göre Rusya Başbakanı Medvedev, Türkiye ile Rusya arasındaki önemli ortak projelerin iptal edilebileceğini söyledi. Medvedev, Türk şirketlerin Rus pazarındaki paylarını kaybedebileceğini ifade etti. Ekonomik tedbirler de hemen yürürlüğe girmeye başladı. Rusya, Türkiye’den satın aldığı beyaz et alımını 1 Aralık itibari ile durdurduğunu açıkladı.
Antalya’dan Rusya’ya gönderilecek sezonun ilk kesme çiçekleri havalimanında kaldı. Üretiminin yüzde 70’ini Rusya Federasyonu’na yaptığını belirten Tempo Tarım’ın sahibi İbrahim Yılmaz, “Sabah havalimanından malı geri çektik. Büyük olasılıkla olmayacak” dedi.
Rus turistleri almak için Türkiye’ye boş uçaklar geliyor.
Diğer yandan Rusya’dan Türkiye’ye gelen bazı Türk yolcular Moskova’daki havalimanında kendilerine zorluk çıkarıldığını söyledi. Türklere Rusya’da pasaport kontrollerinde zorluk çıkarılmaya başlandığı öğrenildi.
Bloomberg News‘tan derlenen habere göre, Rusya 2014 yılında 25 milyar dolar ile Çin’i aşarak, Türkiye’nin en büyük ithalat kaynağı haline geldi. Renaissance Capital’in araştırma notuna göre, Türkiye’ye gelen turistlerin yaklaşık yüzde 12’si geçen yıl Rusya’dandı. Rusya, Almanya’nın ardından Türkiye’ye en fazla turist gönderen ikinci ülke oldu.
Bu gelişmelerin ardından en fazla zarar görecek şirketler arasında Gazprom PJSC, Rosneft, Lukoil, Magnitogorsk Iron & Steel OJSC, Türk Hava Yolları, Sberbank PJSC, Yandex NV, Anadolu Efes ve Enka İnşaat gösteriliyor. Tek o değil, RF’ deki küçücük Tataristan’da bile 250 irili-ufaklı Türk şirketi varmış.
RIA Novosti Ajansı’nın haberine göre, Rusya Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü Korgeneral Sergei Rudskoi, “Rusya’nın Karadeniz filosunun amiral gemisi ve Rus donanmasının en büyük hava savunma amaçlı iki savaş gemisinden biri olan Moskova, Türkiye-Suriye karasularının birleştiği noktada konuşlandırılacak” dedi. S-300’lere benzer hava savunma sistemlerine sahip olduğu belirtilen Moskova, herhangi bir tehdit algılamasına anında cevap verecek. Rus Genelkurmayı ayrıca Türkiye ile tüm askeri iletişimin kesilmesine karar verdi. Bu, stratejik ortaklık konusunun da gündemden kalkacağını gösteriyor.
NATO itidale çağırıyor.
Washington, “Türkiye NATO üyesi” diyor. Aslında ortamın gerginleşmesinde onların da rolü var. Irak’a müdahale edildi, ortalık kan gölüne döndü, Libya’da ve Suriye’de de aynı şeyler oldu. Washington-İstanbul 8.400 km. Ruslar ise Hazar Denizinden Suriye’ye füze atma kapasitesine sahip ve füzeleri birkaç dakikada hedefe ulaşıyor.
NATO himayesindeki Türkiye’ye Rusya’nın direkt bir saldırısı beklenmez.
Lavrov da bunu teyit etti. Ancak yukarıda da bahsettiğimiz üzere, zorlukla kazandığımız pazarları ve dostluğu kaybedeceğe benziyoruz. Ruslar da Türkler gibi kolayca liderlerinin gazına gelip her şeyi yakıp yıkacak bir karaktere sahipler. Siyasetçilerin hırsları mı, başka şeyler mi, insanları her an birbirinden uzaklaştırabiliyor. Söylemesi zor.
İlişkilerin bozulmasından yüz binlerce, belki milyonlarca insan etkilenecek.
Bunlar ticaret erbabı, akademisyenler, öğrenciler, sanatkârlar, gazeteciler, diplomatlar, karşılıklı ülkelerde akrabaları olanlar, Türk-Rus karışık evlilikleri ve sırf ucuz tatil için Türkiye’ye gelenler hiçbir şey olmasa bile huzurları kaçacak, endişeye düşecekler.
Benim bildiğim Ruslar bu işi burada bırakmazlar.
Bilhassa RF’den Türkiye’ye gelen Türki halklar ve bizim için de büyük kayıp olacak. Peki, kime faydası olacak? Mutlaka birileri bundan kendine fayda damıtacağını hesaplıyordur.
26/11/2015
Hocam bu stresli ve uzun analizinizde bir de hırsızın suçundan bahsetseydiniz iyi olurdu! Aslında sorunun özü ve Suriye rejiminin korunması üzerinden Türkiye’nin hedef alınmasının sırrı Putin’in Sputnik’teki açıklamasında gizli… Saygılarımla
26/11/2015
Rusya’nin Turkiye’ye olan ihracati Turkiye’nin Rusya’ya olan ihracatindan daha fazla. Emtia fiyatlarinin dusmesi ve dususun devam edecek olmasi nedeniyle Rusya ekonomik krize girdi. Milyarlarca dolar kayiplari var. Pek cok ulke Ukrayna isgali sonrasi ticaret hacmini sinirlandirdi. Ruble degersizlesiyor. Ruslar en onemli ekonomik partnerlerinden Turkiye ile arayi acarak sadece daha buyuk kaybetmis olacaktir. Daha da onemlisi bu kesinlikle planlanmis bir sey degil. Siz sinirlarinizi otobana ceviremezsiniz. Sinir ihlali yapana ve defalarca uyarilmis olana gereken cevabi vermek zorundasiniz. Bu ulke yilda yilda 20 milyar dolarini TSK’ya neden harciyor o zaman? Nato da bir savas durumunda olasi bir Rus isgaline asla seyirci kalmayacak ve zayif Rusya’nin ipini cekecektir. Soguk savasin uzerinden yillar gecti ama savas bitmedi, ve taraflar degismedi. Putin adinda mantiksiz bir insan tarafindan yonetiliyor Rusya. Savas silahlarinin cogu SSCB’den kalma ve teknik olarak cok yetersiz. Olasi bir Nato mudahalesiyle hicbir sekilde basa cikamayacak durumdalar. Bunu Ruslar da biliyor ve o yuzden temkinli davraniyorlar. Dogalgazi bile kapatamadilar. Ayrica Turk hukumeti de gerginligi buyutmuyor. 1967 senesinde Israil, Arap-Israil savasini gozlemlemeye gelen Amerikan savasini jetleriyle batirmakta sakinca gormemisti. Cunku eger siz her konuda taviz vermeye baslarsaniz, sinirlariniz corap sokugune donerse, Afrika’daki ulkelerden bir farkiniz kalmaz. Turk askeri Isid’den yuz mil kuzeyde sinirini uyarilara ragmen ihlal etmeyen ucaga gereken yaniti vermistir, bundan sonra bu olayi buyutmemek ve sizing gibi ortaligi savas dedikodulariyla bulandirmamak isabet olacaktir.